Sual: Namaz bittikten sonra neler yapýlýr?
CEVAP
Yalnýz kýlmýþ olan veya imamla kýlan kimse, selamýn akabinde, (Allahümme entesselamü ve minkes-selamü tebarekte ya zel-celali vel-ikram) der.
Bundan sonra, 3 kere (Estaðfirullahelazim ellezi la ilahe illa hüv elhayyelkayyume ve etübü ileyh) der. Buna istiðfar duasý denir.
Sonra Âyet-el-kürsi okunur, 33 kere (Sübhanallah), 33 kere (Elhamdülillah) ve 33 kere (Allahü ekber) denir. Bir kere (La ilahe illallahü vahdehü la þerike leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü ve hüve ala külli þeyin kadir) denir. Bunlarýn arasýna baþka dualar karýþtýrmak bid’at olur.
Sonra eller kaldýrýlýp dua edilir. Duadan sonra âmin denir ve eller yüze sürülür. Hadis-i þerifte, (Beþ vakit farz namazdan sonra yapýlan dua kabul olur) buyuruldu. Ama dua, uyanýk kalb ile ve sessiz yapýlmalý. Duayý yalnýz namazlardan sonra veya belli zamanlarda yapmak ve belli þeyleri ezberleyip, þiir okur gibi þuursuzca dua etmek mekruhtur.
Sual: Duadan sonra okunacak sure ve zikirler nelerdir?
CEVAP
11 kere Ýhlas-ý þerif, bir kere Kuleuzüler okunur ve 67 Estaðfirullah denerek yetmiþe tamamlanýr. On kere (Sübhanallah ve bi-hamdihi sübhanallahilazim) denir. Sübhane Rabbike âyeti okunur.
Sual: Hacda gördük. Bazýlarý tesbih çekmeden, dua etmeden kalkýyorlar. Namazdan sonra toplu olarak tesbih çekmek, imamýn duasýna âmin demek bid’at diyorlar. Bunlar bid’at midir?
CEVAP
Cemaatin imam ile birlikte, sessizce dua etmeleri efdaldir. Ayrý ayrý dua yapmalarý ve dua etmeden kalkýp gitmeleri de caizdir. Ama bunu âdet haline getirmemelidir. Hem imamýn duasýna âmin demeli, hem de kendimiz dua etmeliyiz. Bid’at olan sadece müezzinin komut etmesidir. Tesbih çekmek, dua etmek bid’at deðildir.
Din kitaplarýnda ifadeler þöyledir:
Farzý veya son sünneti kýlýnca, imamýn saða, sola veya cemaate dönmesi müstehaptýr. Ýþlerini görmesi için, hemen gitmesi de caizdir. Hadis-i þerifte, (Her namazdan sonra, üç kere, Estaðfirullahel’azîm ellezî lâ ilâhe illâ huv el-hayyel-kayyume ve etubü ileyh okuyanýn, bütün günahlarý afv olur) buyuruldu. Ýstiðfârdan sonra, Âyet-el-kürsî ve 33 kere (Sübhânallah), 33 kere (Elhamdülillah) ve 33 kere (Allahü ekber) ve bir (kelime-i tehlil) yani (La ilahe illallahü vahdehü la þerike leh...) okumalarý ve ellerini göðüs hizasýna kaldýrarak, dua etmeleri de müstehaptýr. (Merâkýl-felâh, Tahtavi)
Ýmam ve cemaat ile beraber kollarýný, az ileriye uzatýp ve göðüs hizasýna kaldýrýp, avuçlarý tam açýk olarak semaya çevirip dua et ve âmin de. (Ey Oðul Ýlmihali)
Âmin ile ilgili dört hadis-i þerif meali þöyledir:
(Bir cemaat topluca dua eder, bir kýsmý da âmin derse, Allahü teâlâ o duayý kabul eder.) [Hakim]
(Dua edenle âmin diyen sevapta ortaktýr.) [Deylemi]
(Ýmam duada, cemaati hariç tutmasýn. Hariç tutarsa onlara hýyanet etmiþ olur.) [Beyheki]
(Ýmam âmin dediði zaman siz de âmin deyin. Çünkü birinin âmin demesi meleklerin âmin demesine tesadüf ederse onun geçmiþ günahlarý maðfiret olunur.) [Buhari]
Cemaatin imam ile tesbih çekmesi ve dua etmesi bid’at deðil, müstehaptýr. (Nimet-i Ýslam)
Sual: Namazdan sonra okunmasý gereken dualar nelerdir?
CEVAP
Namazlardan sonra, okunmasý gereken belli dua yoktur. Herkes ihtiyacýna göre dua eder. Hep ayný duayý okumak da uygun deðildir. Ne istediðini þuurlu olarak bilmek gerekir. Ne istediðinin farkýnda olmadan dua etmek uygun olmaz. Belli þeyleri ezberleyip, þiir okur gibi dua etmek mekruhtur. Dua, uyanýk kalb ile ve sessiz yapýlmalý, duayý yalnýz namazlardan sonra ve belli zamanlarda yapmak da mekruhtur. Her fýrsatta dua etmelidir!
Mesela þöyle dua edilebilir:
Elhamdülillahi Rabbilâlemin essalatü vesselamü alâ resulina Muhammedin ve alâ alihi ve sahbihi ecmain.
Ya Rabbi, kýldýðýmýz namazlarý kabul eyle! Ahir ve akýbetimizi hayreyle! Son nefesimizde kelime-i tevhid söylememizi nasip eyle! Ölmüþlerimizi af ve maðfiret eyle!
Allahümmaðfir verham ve ente hayrürrahimin. Teveffeni müslimen ve el hýkni bissalihin. Allahümmaðfir li veli valideyye ve lilmüminine vel müminat yevme yekumül hisab.
Ya Rabbi, bizi þeytan ve düþman þerrinden ve nefs-i emmaremizin þerrinden muhafaza eyle! Evimize iyilikler, hayýrlý ve bereketli rýzýklar ihsan eyle! Ehl-i Ýslama selamet ihsan eyle! Din düþmanlarýný kahr ve periþan eyle! Kâfirlerle cihad etmekte olan müslümanlara imdad-ý ilahiyyen ile imdat eyle!
Allahümme inneke afüvvün kerimün tuhibbülavfe fafü anni.
Ya Rabbi, hastalarýmýza þifa, dertlilerimize deva ihsan eyle! Allahümme inni eselükessýhhate velafiyete vel-emanete ve hüsnelhulki verridae bilkaderi bi rahmetike ya erhamerrahimin.
Riyadan, nifaktan, þikaktan, her türlü hastalýktan, kazadan, belâdan, tembellikten, acizlikten, zelil olmaktan, zulüm görmekten, azdýran zenginlik ve azdýran fakirlikten, þeytan ve nefsin þerrinden, düþman galebesinden, kötü huydan, bid’at iþlemekten, dalalete düþmekten, ihlassýz amelden, her çeþit günahtan, küfre girmekten, erzeli ömürden, ölürken gelecek fitnelerden, dinimize, dünyamýza zarar verecek þeylerden bizleri koru!
Hakiki iman, güzel bir ahlak, þükredici bir kalb, zikredici bir dil, kaza ve kadere rýza gösteren hayýrlý bir ömür, az yemek, az uyumak, az konuþmak, az gülmek ve çok hizmet etmeyi, kabir azabýndan ve ahiret dehþetinden kurtulmayý, ömür boyu rýzana uygun iþ yapmayý, þehit olarak ölmeyi ve son nefeste ehl-i sünnet itikadýna uygun bir iman ve tevbe nasip eyle.
Ya Rabbi, kendi sevgini, sevdiklerinin sevgisini, sevgine kavuþturacak amellerin sevgisini nasip eyle! Ýlmimizi, ihlasýmýzý, kabiliyetimizi artýr, muratlardan, muhlaslardan olmamýzý nasip eyle, cömert ve îsâr sahibi kullarýndan eyle.
Ana babamýza ve evlatlarýmýza ve akraba ve ahbabýmýza ve bütün din kardeþlerimize hayýrlý ömürler ve güzel huy, akl-ý selim ve sýhhat ve afiyet rüþdü hidayet ve istikamet ihsan eyle ya Rabbi! Amin.
Velhamdü lillahi Rabbilalemin. Allahümme salli ala..., Allahümme barik ala..., Allahümme Rabbena atina... Velhamdü lillahi Rabbilalemin. Estaðfirullah, estaðfirullah, estaðfirullah estaðfirullahelazim elkerim ellezi la ilahe illa hü, elhayyel-kayyume ve etubü ileyh.
Duada geçen kelimelerin açýklamasý:
Riya: Ýki yüzlülük, Allah’tan baþkasý için ibadet etme.
Nifak: Münafýklýk.
Þikak: Uyuþmazlýk.
Nefs-i emmare: Kötülük yapmak isteyen nefs.
Rüþdü hidayet: Doðru yolu arayýp bulma.
Ýstikamet: Doðru yol.
Kelime-i tevhid: La ilahe illallah Muhammedün Resulullah sözü.
Erzeli ömür: Baþkalarýna muhtaç olunan sýkýntýlý ihtiyarlýk dönemi.
Murat: Seçilmiþ kimse.
Muhlas: Devamlý ihlas sahibi.
Îsâr: Cömertlik, kendine ihtiyacý olmayan þeyleri vermek, îsâr ise, kendine gereken þeyleri vermektir. Yani baþkalarýný kendine tercih etmektir.
Sual: Dua ederken göðe bakmakta mahzur var mý?
CEVAP
Dua ederken baþý yukarý kaldýrmak doðru deðildir. Allahü teâlâ mekandan münezzehtir. Bazý bid’at ehli gibi, hâþâ, Allahü teâlâyý gökte sanmak çok tehlikelidir. Buhari’nin rivayet ettiði bir hadis-i þerifte, namaz kýlarken de göðe bakmak þiddetle men edilmiþtir. (El-Envar)
Sual: Namaz kýlarken, yataða girince, dua veya kelime-i tevhid okurken, aðzýmýz kapalý olarak kalbden sessiz okumak uygun mu?
CEVAP
Kýraat, aðýz ile okumak demektir. Kendi kulaklarý iþitecek kadar sesli okumaya, hafif okumak denir. Yanýnda olan kimselerin de iþitecekleri kadar sesli okumaya, yüksek sesle okumak denir. Hafif sesle okuyaný bir iki kiþinin iþitmesi mekruh olmaz. Sesli okumak, çok kiþinin iþitmesi demektir. (Bezzâziyye)
Kendi iþiteceði kadar sesle okumadan kýlýnan namaz sahih olmaz. Dua ederken de, kendi iþiteceði sesle okumasý, söylemesi gerekir.
Kelime-i tehlili de, ibadet sevabý hasýl olmasý için, dil ile, kendi iþitecek kadar sesli söylemek gerekir. Hatm-i tehlil okuyanlarýn da, en az kendi iþitecekleri kadar sesli okumalarý gerekir. Kelime-i tehlil, ibadet olarak deðil de, kalbi temizlemek için okunurken, dil oynatýlmaz. (Redd-ül-muhtar)
Sual: Hadis-i þerifte, (Sabah-akþam, Haþr suresinin son üç âyetini okuyan þehid olarak ölür) buyurulduðu için, sabah-akþam Haþr suresinin sonunu okuyorum. Camide kýldýðým zaman imam okuyor, biz dinliyoruz. Ben okumasam, yine ayný sevaba kavuþur, þehid olarak ölür müyüm?
CEVAP
Kur’an-ý kerimi okumak sünnet, dinlemek farzdýr. Dinleyen, okuyandan daha fazla sevap aldýðý için, ayrýca okumasý gerekmez. Her gece Amenerresulü’yü okuyan da, imamdan dinlemiþse, onun da okumasý gerekmez. (Þir’a)
Sual: Hadis-i þerifte, sabah ve akþam namazlarýndan sonra, Haþr suresinin [hüvallahülleziden itibaren] son üç âyetinin okunmasý bildiriliyor. Halbuki çok yerde Lev enzelnadan okunuyor. Yine hadiste, namazlardan sonra, 10 ihlas okunmasý bildirilirken, siz 11 ihlas okunacaðýný bildirdiniz. Niçin böyle yapýlýyor?
CEVAP
Bir hususta birkaç rivayet varsa, en faziletli olanýný seçmek iyi olur. Haþr suresinin sonunu Lev enzelnadan okumak daha iyi olur. Namazdan sonra 10 veya 11 Ýhlas okunmasý bildirilmiþtir. 11 defa okumak daha iyidir. Hadis-i þerifte buyuruldu ki:
(Sabah namazýndan sonra 11 defa ihlas okuyan müslümana, Cennette bir burç verilir.) [Harâiti] (Bu hadis-i þerif, Ramuz’un 382. sayfasýnda vardýr.)
Sual: Bir hadis-i þerifte, sabah namazýný kýlýp, iki dizinin üstünde otururken, baðdaþ kurmadan ve konuþmadan on defa, "La ilahe illallahü vahdehü la-þerike leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü yuhyi ve yümit ve hüve ala külli þeyin kadir" okuyanýn, o gün her türlü kötülükten ve þeytanýn þerrinden korunacaðý ve birçok sevaplara kavuþacaðý bildiriliyor. Ayaðýnda aðrýsý olan baðdaþ kurup okusa, camiden çýkarken yolda okusa veya sandalyeye oturup okusa, ayný sevaplara kavuþur mu?
CEVAP
Bir iþin, ruhsat ve azimet tarafý olur. Hadis-i þerifte bildirilen þekil en uygun olanýdýr.
Kur'an-ý kerim de, iki diz üstüne oturup, kýbleye dönerek edeple okunur. Fakat ihtiyaç olunca, sandalyeye de oturup okunabilir.
Yolda giderken ezbere okunabilir. Dualar da böyledir. Bir ihtiyaç yokken diz üstü oturup okumalýdýr.
Ayaklarý aðrýyanýn veya uyuþanýn baðdaþ kurup okumasýnda mahzur yoktur. Yolda da, sandalye üzerinde de okumak caizdir. Efdal olaný bildirildiði þekilde edebe uygun okumaktýr.
Sual: Namazdan sonra istiðfar nasýl okunur?
CEVAP
Namazlardan sonra üç kere Estaðfirullah denir. Fakat ve etubü ileyhe kadar okumak daha iyidir. Hadis-i þerifte buyuruldu ki:
(Her namazdan sonra, 3 defa "Estaðfirullahelazim ellezi la ilahe illa hüv el-hayyel-kayyume ve etübü ileyh" okuyanýn, bütün günahlarý affolur.) [Merakýl-felah]
Bu istiðfarý müezzinin yüksek sesle okumasýnýn bid’at olduðu El-Ýbda kitabý s.59 da yazýlýdýr.
Sual: Namazlardan sonra Kur'an-ý kerim okunduktan sonra, Fatiha demek gerekir mi?
CEVAP
Namazlardan sonra Kur'an-ý kerim okumak da, okumamak da caizdir. Yani okunsa da olur, okunmasa da olur. Ancak Kur'an-ý kerim okumak çok sevap olduðu için vakit müsait ise, Kur'an-ý kerim okumak elbette çok iyidir. Kur'an-ý kerim okuyup Sübhane rabbike âyetinden sonra Fatiha okumasýna sebep olunur. Fatiha okumak ise çok sevaptýr. Hadis-i þeriflerde buyuruldu ki:
(Kur'an-ý kerimde hayrý en çok olan sure Fatihadýr.) [Ý. Ahmed]
(Kur'an-ý kerimin en faziletli suresi Fatihadýr.) [Hakim]
(Fatiha suresi, bütün dertlere devadýr.) [Beyheki]
(Fatiha suresi zehire þifadýr.) [Ebuþþeyh]
Bir sahabi, Fatiha suresini okuduðunu söyleyince Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Yemin ederim ki, Allah, ne Tevratta, ne Ýncilde, ne de Zeburda, o surenin benzerini indirmemiþtir. O, namazlarda tekrar edilen yedi âyet olup, bana verilen Kur'an-ý azimdendir.) [Tirmizi]
Peygamber efendimiz, Cebrail aleyhisselamla otururken bir melek gelip dedi ki:
(Senden önce hiç bir Peygambere verilmeyen, sadece sana verilen iki nur ile seni müjdeliyorum. Bunlar Fatiha suresi ile Bekara suresinin son âyetleridir. Bu iki sureden okuyacaðýn her harften dolayý, istediðin mutlaka verilecektir.) [Müslim]
(Fatiha suresi Allahü teâlânýn gadabýný önler.) [Þir’a]
Bir kabile reisini yýlan soktu. Eshab-ý kiramdan biri Fatiha suresini okuyunca, Allah’ýn izni ile hasta þifaya kavuþtu. Kabile reisi, bir sürü koyun hediye etti. Sahabi, caiz olup olmadýðýný bilmediði için Peygamber efendimize sordu. Resulullah, (Ne okudun) buyurdu. O da, Fatiha suresini okuduðunu bildirince, Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Fatihanýn þifa olduðunu nereden bildin? O koyunlarý al, yanýndakilere pay et!) [B.Arifin]
Berikada buyuruluyor ki:
(Dua okumasý bildirilen yerlerde, Fatiha okumak daha iyidir. Namazlardan sonra dua edilmesi hadis-i þerifle bildirilmiþtir. Fatiha suresi, dualarýn en iyisini bildirmek için nazil oldu. Ýmam, Fatiha dediði zaman, herkesin sessizce okumalarý iyi olur. Çünkü dualarýn sonunda hamd etmek müstehaptýr. Hamd etmenin en iyisi de Fatiha okumaktýr.) [S.137]
Namazlardan sonra, Kur'an-ý kerim okumak, Kur'an-ý kerim okunduktan sonra Fatiha okumak caizdir. Okunmazsa günahý olmaz. Fakat okunursa sevap olur.
Sual: Bazý kimseler, Kur’an-ý kerim okunduktan sonra Fatiha demenin ve okumanýn bid’at ve haram olduðunu söyleyerek fitne çýkarýyor, bölücülük yapýyorlar. Bu konuda din kitaplarý ne diyor?
CEVAP
Muhammed Masum Faruki hazretleri birinci cilt, 197. Mektubunda, (Büyüklerimiz, beþ vakit namazdan sonra, elleri kaldýrarak, Fatiha okumadý. Namazdan sonra, hacetlere kavuþmak için Fatiha okumak bid’attir) buyuruyor.
Burada, bir hacete kavuþmak için namazlardan sonra elleri kaldýrarak Fatiha okumanýn caiz olmadýðý bildirilmektedir. Normal olarak Fatiha okumanýn ise mahzuru yoktur.
Bu konuda Faideli Bilgiler kitabýnýn, (Doðruya inan, bölücüye aldanma) kýsmýnda deniyor ki:
(Namazlardan ve dualardan sonra Fatiha suresini okumak bid’at midir, deðil midir? Bunun cevabýný Hâdimi, Berika kitabýnýn 137. sayfasýnda uzun yazýyor. Kýsaca bildirelim: Âlimlerin çoðuna göre, dua okumasý bildirilen yerlerde, Fatiha okumak daha iyidir. Namazlardan sonra dua edilmesi de, hadis-i þeriflerde bildirilmiþtir. Bid’at, Ýslamiyet’in sahibinin izni olmadan yapýlan ibadetlerdir. Fatiha suresi dualarýn en iyisini bildirmek için nazil oldu. Bunun namazlardan ve dualardan sonra okunmasýna bid’at diyen olmamýþtýr. Herkesin birlikte yüksek sesle okumalarý yasaktýr. Ýmam, fatiha dediði zaman, herkesin sessizce okumalarý iyi olur. Çünkü, dualarýn sonunda hamd etmek müstehaptýr. Hamd etmenin en iyisi de, Fatiha okumaktýr. Farzla sünnet arasýnda okumak ve isteklerine [hacetlerine] kavuþmak için okumak mekruhtur.)
Burada da Fatiha okumanýn iyi olduðu bildiriliyor. Ancak yukarýda olduðu gibi hacetlere kavuþmak için okumanýn mekruh olduðu bildiriliyor. Koro halinde yüksek sesle farzla sünnet arasýnda okumanýn doðru olmadýðý bildirilmektedir.
Tam Ýlmihal’de diyor ki:
(Cilâ-ül-kulubda diyor ki: Kabristana gelen bir kimse, ayakta, (Esselamü aleyküm, yâ Ehle dâr-il kavm-ilmü'minin! Ýnna Ýnþaallahü an karibin biküm lâhikun) der. Sonra, Besmele ile onbir Ýhlas ve bir Fatiha okur. Kabrin yanýna gelince, ölünün sað [kabrin kýble] ve ayak tarafýndan yaklaþýr. Selam verir. Ayakta veya çömelip veya oturup, Bekara suresinin baþýný ve sonunu, Yasin-i þerifi, Tebareke, Tekâsür, Ýhlas-ý þerif ve Fatiha surelerini okuyup, ölüye hediye eder.)
Görüldüðü gibi burada da en sonda Fatiha okunmaktadýr.
Ey Oðul Ýlmihali’nde diyor ki:
(Namazdan sonra, imam ve cemaat ile beraber kollarýný, bir miktar ileriye uzatýp ve göðüs hizasýna kaldýrýp, avuçlarý tam açýk olarak semaya çevirip dua et ve âmin de. Dua bitince ellerini yüzüne sürüp, “Velhamdü lillâhi rabbil âlemin” de ve salevat ile Fatiha-i þerife oku.)
Burada da namaz sonunda Fatiha okunacaðý açýkça bildirilmektedir.
Sual: Namazdan sonra edilecek dualardan birkaçýný yazar mýsýnýz?
CEVAP
Namazdan sonra edilecek dua çoktur. Bir tanesini bildirelim. Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(Ya Muaz vallahi seni seviyorum, her namazdan sonra, þu duayý býrakmadan oku: Allahümme eýnni alâ zikrike ve þükrike ve hüsni ibadetike.) [Nesai] (Ya Rabbi, seni zikretmeyi, sana þükredip güzel ibadet etmeyi bana nasip eyle) mealindedir.
Taberani’de bildirilen, (Günde 25 kere, erkek ve kadýn müminlere dua eden, kendisi için dünyaya rýzýk ihsan edilen ve duasý kabul olanlardan olur) hadis-i þerifindeki müjdeye kavuþabilmek için aþaðýda bildirilen duayý okumalýdýr:
(Günde 25 defa (Allahümmaðfir li ve li-valideyye ve li-üstaziyye ve lil müminine vel müminat vel müslimine vel müslimat el ahya-i minhüm vel emvat bi-rahmetike ya erhamerrahimin) okuyan, abidlerden olur. Allahü teâlâ, bu kimsenin kalbinden kin ve hasedi çýkarýr. Ona, bütün müminler adedince, sevap yazýlýr. Kýyamette, bütün müminler: Ya Rabbi, bu kulun bizim için, istiðfar okurdu. Sen de onu af eyle derler..) [Miftah-ün-necat]
Ýçinde bulunduðumuz hâle de þükretmek gerekir. Mesela þöyle demelidir:
El-hamdülillahi alâ külli hâl sivel küfri ved-dalâl = küfür ve dalalet hariç her halimize hamd olsun.
Þöyle bir ifade de var: (El-hamdülillahi alâ külli hâl ve E'uzü billâhi min hâl-i ehlinnâr) = Her hâlükârda Allahü teâlâya hamd olsun. Cehennem ehlinin halinden Allahü teâlâya sýðýnýrým.]
Sual: Dua ederken eller yüze karþý eðik mi tutulur?
CEVAP
Dua ederken, avuçlar, yüze karþý deðil, semaya karþý açýk, iki el aralýk ve göðüs hizasýnda, kollar yere ve birbirine paralel olmalýdýr.
Kadýn, dua ederken ellerini ileri uzatmaz, yüzüne karþý eðik tutar. Þimdi birçok erkek, böyle kadýnlar gibi dua ediyor.
Sual: Namazdan sonra dua ne zaman yapýlýr?
CEVAP
Dua, tesbihler çekildikten sonra yapýlýr.
Sual: Bir dua ezberleyip her namazdan sonra okuyorum. Bir mahzuru var mýdýr?
CEVAP
Ayný duayý okurken þuurunda olmak gerekir. Yani þiir gibi okumamalýdýr. Ne istediðinin farkýnda olmalýdýr. Ayný duayý okumak caizdir, fakat iþin þuurunda olmalýsýnýz. Dilinizle okuyup aklýnýz baþka yerde olmamalýdýr. Hem insanýn her zaman isteði, sýkýntýsý ayný olmaz ki. Duayý Türkçe yapmanýn mahzuru olmaz.
Sual: Allahümme entesselam... sadece farzlardan sonra mý okunur? Bir de her namazdan sonra istiðfar okunur mu?
CEVAP
Farz, vacip, sünnet ve nafileden yani her namazdan sonra, selamý müteakip "Allahümme entesselam ve minkesselam tebarekte ya zelcelali vel ikram" denir. Son sünnet kýlýndýktan veya en son namaz kýlýndýktan sonra, üç kere (Estaðfirullahelazim ellezi la ilahe illa hüvel hayyel kayyume ve etubü ileyh) denir. Ondan sonra Âyet-el kürsi okunup tesbihler çekilir ve dua edilir. Dua ederken, "Ya Allah ya Allah ya hayyü ya kayyumü ya zelcelali vel ikram, eselüke en tuhyiye kalbi bi nuri marifetike ebeden ya Allah ya Allah" okumak çok iyi olur.
Tesbih çekmek sünnettir
Sual: Namazdan sonra, Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahü ekber diye tesbih çekmek bid’at midir?
CEVAP
Ýcma ile de sabit olmuþ müekked bir sünnettir. Tesbihleri parmakla saymak ve tesbih kullanmak caizdir. Resulullah efendimiz, bir kadýnýn tesbihleri, çekirdeklerle saydýðýný görmüþ, fakat yasaklamamýþtýr. Bu da, tesbihleri, taþla, çekirdekle ve tesbihle çekmenin caiz olduðunu göstermektedir. (Redd-ül-muhtar)
Kur’an-ý kerimde, Bâkýyat-üs-sâlihât [sürekli kalan iyi iþler] geçmektedir. Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(Bâkýyat-üs-sâlihâtý, çok söyleyin. Bunlar; tesbih, tehlil, tahmid, tekbir ve temciddir.) [Taberani]
[Tesbih Sübhanallah,
Tehlil Lâ ilâhe illallah,
Tahmid Elhamdülillah,
Tekbir Allahü ekber,
Temcid, Lâ havle velâ kuvvete illâ billah demektir.]
Bütün günahlarý affolur
Hadis-i þeriflerde buyuruldu ki:
(Her namazdan sonra 33 Sübhanallah, 33 Elhamdülillah, 33 Allahü ekber sonra, “Lâ ilâhe illallahü vahdehü lâ þerike leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü ve hüve alâ külli þey’in kadir” diyenin deniz köpüðü kadar günahý olsa da affedilir.) [Müslim]
(Parmak uçlarý ile sayarak tesbihe ve tehlile devam edin. Kýyamette her âzadan sual edilir ve parmaklar için “tesbihte kullandý” derler. Gafil olan rahmetten uzak kalýr.) [Hakim]
(Tekbiri, tahmidi, tesbihi ve tehlili sebebiyle Müslüman olarak yaþlanandan iyisi yoktur.) [Ý. Ahmed]
Fakirler, (Ya Resulallah; zenginler derece ve nimet bakýmýndan bizi geçtiler. Biz namaz kýlýyoruz, onlar da kýlýyorlar; biz oruç tutuyoruz, onlar da tutuyorlar; fakat onlar, zekat, sadaka veriyor, köle azat ediyor, biz edemiyoruz) dedikleri zaman, Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Sizden üstün olanlara yetiþebileceðiniz, sizden aþaðý olanlarý geçebileceðiniz ve sizin yaptýðýnýz gibi yapanlar hariç, sizden baþka kimsenin üstün olamayacaðý bir þey öðreteyim. Her namazýn sonunda 33 defa Sübhanallah, 33 defa Elhamdülillah, 33 defa Allahü ekber, bir kere de "La ilahe illallahü vahdehü la þerike leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü ve hüve alâ külli þeyin kadir" söyleyin!) Fakirler, (Zenginler de bizim gibi tesbih çekip, yine bizi geçiyorlar) dediklerinde, Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(Bu, Allahü teâlânýn fazlýdýr, dilediði kimselere verir.) [Ebu Davud]
Ýmam-ý Rabbani hazretleri buyurdu ki:
Namaz kýlan, Rabbine yalvarmakta ve Onun büyüklüðünü ve Ondan baþka her þeyin hiç olduðunu görmektedir. Namazdaki kusurlar, çekilen Tesbih ile örtülür, layýk ve tam ibadet yapýlamadýðý bildirilir. Tahmid ile, namaz kýlmakla þereflenmenin, Onun yardýmý ile olduðu bilinerek, bu büyük nimete hamd edilir. Tekbir ile de, Ondan baþka ibadete layýk kimse olmadýðý bildirilir. (m. 304)
Günah iþleyen bir kimse, bu emirlerin ve yasaklarýn sahibinin azametini ve kibriyasýný düþünmüþ olsaydý, Onun emirlerine karþý gelemezdi. Günahlarý yapmasý, Onun emirlerine ve yasaklarýna kýymet vermediðini göstermektedir. Böyle þeyden, Allahü teâlâya sýðýnýrýz. Tenzih kelimesini, [yani yukarýda yazýlý olan tesbihi] çok okumakla, bu kusur affolunur.
Ýstiðfar etmek, günahlarýn örtülmesini istemektir. Tenzih kelimesini okumak ise, günahlarýn yok olmasýný istemektir. O nerede, bu nerede?
Sübhanallah þaþýlacak bir kelimedir. Söylemesi çok kýsadýr. Manalarý ve faydalarý ise pek çoktur.
Tahmid [elhamdülillah] kelimesini çok okumakla, Allahü teâlâya þükür edilmiþ olur. Onun verdiði nimetlerin þükrü yapýlmýþ olur.
Tekbir [Allahü ekber] kelimesi, Allahü teâlânýn, kullarýn yaptýðý þükürlerden çok yüksek olduðunu, Ona yakýþan þükür yapýlamayacaðýný göstermektedir. Çünkü, Ona yapýlan istiðfarlar, af dilemekler için de, çok istiðfar etmek gerekir.
Hak teâlâya yakýþan hamd, ancak Onun tarafýndan yapýlabilir. Bunun içindir ki kendisi, Saffat suresinin sonunda, (Sübhane Rabbike...) buyurmuþtur. Kendini hesaba çekmek isteyen, bu âyet-i kerimeyi çok okumalýdýr! Böylece istiðfar ve þükür etmiþ olur. Ýstiðfar ve þükredemediðini de ve kusurlarýný da bildirmiþ olur. (Mektubat-ý Rabbani c.1, m.309)
Sual: Namazdan sonraki tesbihleri 33’ten fazla çeksek zararý olur mu?
CEVAP
Namazdan sonraki tesbihleri okurken 33’e dikkat etmek gerekir. Dinin emirlerinde, çeþitli hikmetler vardýr. Bu adetler, ilacýn miktarý gibidir. Ziyade veya noksan olursa, istenilen fayda hasýl olmaz. Hazine 33’tedir. Bir metre ileri, bir metre geri gidilirse, hazine bulunamaz. Tesbihleri 33 yerine, çok sevap olsun diye 40 defa veya daha fazla çekmek bid’at olur. Hiç tesbih çekilmeden gidilse günah olmaz. Fakat sünnet sevabýndan mahrum kalýnmýþ olunur.
Sual: Namaz kýldýktan sonra da istiðfar ediyoruz. Her iyilik ve ibadetten sonra da niçin suç iþlemiþ gibi korkup istiðfar ediyoruz?
CEVAP
Ýnsan bütün taatlarýný, ibadetlerini kusurlu bilmeli, hakkýyla yapamadýðýný düþünmelidir! Ebu Muhammed bin Menazil hazretleri buyurdu ki:
(Allahü teâlâ, Al-i Ýmran suresinin 17. âyetinde, sabredenleri, sadýklarý, namaz kýlanlarý, zekat verenleri ve seher vakitlerinde istiðfar edenleri meth buyurdu. Hepsinden sonra, istiðfar edenleri bildirmesi, insanýn her ibadetini kusurlu görüp, daima istiðfar etmesi içindir.)
Cafer bin Sinan hazretleri de buyurdu ki:
"Ýbadet yapanlarýn kendilerini beðenmeleri, fâsýklarýn günahlarýndan daha kötü ve daha zararlýdýr."
Bir iyilik ve ibadet edince de dört yerde korkmak gerekir:
Birinci korku: Ýnsan bir iyilik iþleyince veya bir ibadet edince, o iyilik ve ibadetin kabul edilip edilmediðinden endiþe edip korkmalýdýr! Çünkü Kur'an-ý kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Allahü teâlâ ancak müttekilerin [takva ehlinin] amelini kabul eder.) [Maide 27]
Ýkincisi riyadýr. Ýhlassýz amellerin kýymeti yoktur. Ýyiliði sýrf Allah rýzasý için mi yaptým, yoksa baþka bir menfaat düþündüm mü diye korkmak gerekir. Ancak ihlasla yapýlan ibadetin kabul edileceði yine Kur'an-ý kerimde bildiriliyor. (Beyyine 5)
Üçüncüsü, yapýlan iyilikleri, ibadetleri zarara uðratmadan yerine teslim edebilme korkusudur.
Kötülükler, günahlar, iyiliðe zarar verir. Þu halde, iyiliði, ibadeti zarara uðratmadan yerine götürmeye çalýþmalýdýr! Kur'an-ý kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Bir iyilik getirene on katý verilir.) [Enam 160]
Dördüncüsü, yapýlan iyilikle rezil olma korkusudur. Baþkalarýnca iyilik sanýlan þeyler, belki de art niyetle yapýlmýþ birer kötülük olabilir. Yapýlan iyiliklerin, zararlardan korunarak baþarýya ulaþýp ulaþmayacaðýndan da korkmalýdýr! Kur'an-ý kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Baþarmam ancak Allah’ýn yardýmý iledir.) [Hud 88]
Allahü teâlânýn yardýmýna kavuþmak için de, Onun emirlerine uyup, yasak ettiklerinden kaçmak gerekir. Kötülük veya herhangi bir günah iþledikten sonra piþman olmak ve iyilik ve ibadet etmeye devam etmek gerekir. Hadis-i þeriflerde buyuruldu ki:
(Bir günah iþleyince hemen arkasýndan bir iyilik yap, bir sevap iþle ki onu mahvetsin!) [Beyheki]
(Nerede, ne halde bulunursan bulun, Allah’tan kork ve kötülüðün akabinde bir iyilik yap ki onu yok etsin!) [Tirmizi]
Kur'an-ý kerimde de mealen buyuruluyor ki:
(Elbette hasenat, seyyiatý yok eder.) [Hud 114]
[Hasenat, her çeþit iyilik, seyyiat, her çeþit kötülük]
Sual: Namaz kýldýktan sonra, tesbih çekmeden çýkýp gitmek günah mýdýr?
CEVAP
Namaz kýldýktan sonra tesbih çekmek þart deðildir, iþi olan iþine gidebilir. Tesbihi yolda da çekebilir. Fakat mühim ve acil iþi olmayan mutlaka tesbih çekmelidir. Çünkü namazlardan sonra tesbih çekmenin fazileti çoktur.
Ýmam-ý Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
Namaz kýlan kiþi, Rabbi ile konuþmakta, Ona yalvarmakta ve Onun büyüklüðünü ve Ondan baþka her þeyin hiç olduðunu görmektedir. Peygamber efendimiz, (Farz namazdan sonra 33 tesbih, 33 tahmid, 33 tekbir ve bir de tehlil) emretmiþtir. Bunun sebebi, namazdaki kusurlar Tesbih ile örtülür. Layýk olan, tam ibadet yapýlamadýðý bildirilir. Tahmid ile, namaz kýlmakla þereflenmenin Onun yardýmý ve eriþtirmesi ile olduðu bilinerek, bu büyük nimete hamd edilir. Tekbir ederek de, Ondan baþka ibadete layýk kimse olmadýðý bildirilir. (m.304)
Sual: Camide namazý kýldýktan sonra duayý beklemeden iþimize giderken yolda Âyet-el kürsiyi okumak ve tesbihleri çekmekte mahzur var mýdýr?
CEVAP
Ýþi olanýn duayý beklemeden gitmesi, yolda okumasý caizdir. Zaruret olmadýkça, dua ve tesbihleri terk etmemelidir. Âyet-el kürsi ve tesbihlerin fazileti büyüktür. Ey Oðul Ýlmihali’ndeki hadis-i þeriflerde buyuruldu ki:
(Bir kiþi namazdan sonra hemen bir defa Âyet-el kürsiyi okusa, o âyet Arþ-ý alaya kadar gider ve orada durmadan hareket ederek "Ya Rabbi, beni okuyan kulunu affet!" der. Hak teâlâ, mekandan ve cihetten münezzeh olarak "Ey meleklerim, þahid olun, namazdan sonra Âyet-el kürsiyi okuyan kulumun günahlarýný affettim") buyurur.)
(Namazdan sonra, âyet-el kürsiyi okuyana her harfi için 40 sevap verilir.)
(Kim, farz namazý bitirince, yerinden kalkmadan bir defa Âyet-el kürsiyi okuyup 33 defa Sübhanallah, 33 defa Elhamdülillah, 33 defa Allahü ekber derse, 99 olur. Bir defa da La ilahe illallahü vahdehü la þerike leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü ve hüve ala külli þeyin kadir, dese Hak teâlâ o kiþinin günahlarýný affeder.)
Bir hadis-i þerifte de, sabah namazýný kýlýp, yerinden kalkmadan ve konuþmadan on defa, "La ilahe illallahü vahdehü la-þerike leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü yuhyi ve yümit ve hüve ala külli þeyin kadir" okuyanýn, o gün her türlü kötülükten ve þeytanýn þerrinden korunacaðý ve birçok sevaplara kavuþacaðý bildiriliyor. (Nesai)
Allahü teâlânýn affettiði günahlar, yalnýz kendisi ile o kulu arasýnda olan, tevbe etmiþ olduðu günahlardýr. Kul hakkýndan kurtulmak için helalleþmek de gerekir.
Sual: Ýmam duaya baþlayýnca, tesbih çekmeyen de duaya katýlýr mý?
CEVAP
Tesbihi çektikten sonra duaya katýlmak daha iyidir.
Sual: Ýhtiyaç halinde sol el ile tesbih çekmek caiz mi?
CEVAP
Elbette caizdir. Peygamber efendimizin iyi iþlere saðdan baþlamasý, giyim-kuþam, yiyip-içmek gibi âdetlerine (Sünnet-i zevaid) denir. Bunlarý unutarak veya bir özürle terk etmekte hiç mahzur yoktur. (Hadika)
Hayýrlý yani iyi iþleri sað el ile yapmak sünnettir. Sol ile de yapýlsa mahzuru olmaz ama her iþte Peygamber efendimize uymak iyidir.
Sual: Namazdan sonra (selam verdikten sonra) ve tesbihler ile duadan sonra ne okunur?
CEVAP
Namazdan sonra (selam verdikten sonra), üç defa:
"Estaðfirullah, Estaðfirullah min külli ma kerihallah, Estaðfirullah el azim ellezi la ilahe illa hüvel hayyel kayyume ve etübü ileyh"
Tesbihlerden ve duadan sonra da yalnýz 67 kere estaðfirullah söyleyip 70'e tamamlamalýdýr.
Sual: Tesbih çekerken, tesbihatý kendi duyacaðýmýz þekilde sesli söylemek gerekir mi?
CEVAP
Evet gerekir.
Tesbihi elle saymak
Sual: Tesbihi elle mi yoksa tesbihle mi çekmek daha sevabdýr?
CEVAP
Namazdan sonra tesbihleri parmakla çekmek sünnettir. Zihin daðýnýklýðý sebebiyle sayýda þaþýranlarýn, tesbihle saymalarý daha sevab olur. Þaþýrmayanlarýn parmakla saymasý, þaþýranlarýn ise tesbihle saymasý iyi olur. Bazýlarýnýn sandýðý gibi tesbihle tesbih çekmek sünnete aykýrý deðildir.
Sual: Bazýlarý tesbih çekerken Sübhanallah derken tesbihi aþaðýdan yukarýya doðru, Elhamdülillah derken düz, Allahü ekber derken yukarýdan aþaðý doðru tutuyor. Neden böyle yapýyorsunuz? diye sorduðumuzda Sýrat köprüsü böyle olduðu için diyorlar. Böyle yapmakta mahzur var mýdýr?
CEVAP
Bir mahzuru yoktur.
Sual: Namazdan sonra âyet-el kürsi okunduktan sonra tesbihe niçin üflüyoruz?
CEVAP
Tesbihe üflenmez. Elimize üfleriz. Üflemek caizdir, çünkü Peygamber efendimiz bir þey okuduðu zaman bazen ellerine üfleyip mübarek vücutlarýna sürerlerdi. Ellere üflerken tesbihe de üflenirse mahzuru olmaz.
Sual: Güneþ doðarken ve güneþ batarken tesbih ve dua etmekte mahzur var mý?
CEVAP
Mahzuru yok. Sadece sabah namazý güneþ doðarken kýlýnmaz. Ýkindi namazý güneþ batmadan baþlanýrsa, güneþ battýktan sonra devam edilir.
Sual: Akþam ve sabah namazýndan sonra haþr suresinin sonunu, yatsýdan sonra Amenerresulüyü okumak müstehap mýdýr?
CEVAP
Evet müstehaptýr.
Sual: Namazdan sonra Fatiha okurken eller kaldýrýlmaz mý?
CEVAP
Evet.
Sual: Haþr suresini okurken 3.de (Esteizü) demek caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Duaya baþlarken sonu ... vehhab la biten duayý mý, ve ma erselnake... âyetini mi okumak evladýr?
CEVAP
Ýkisini okumak evladýr.
Sual: Namazdan sonra, iþi olduðu için, tesbihleri çekmeden dua etmek veya sadece âyet-el-kürsiyi okumak caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: 33 lük tesbihle tesbih çekmek caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Kehribar veya gümüþ tesbih kullanmak caiz midir?
CEVAP
Evet.
Sual: Namaz kýlýnca yanýmýzda gürültü yapan kiþiye yapma kafam karýþýyor anlamýnda ima etmek için tesbihleri biraz yüksek sesle söylemek caiz mi?
CEVAP
Evet caizdir.
Sual: Namazlarý yavaþ kýlýyorum. Tam ben namazý bitirip tesbihata baþlayacakken Kur'an okunuyor. Kur’an okunurken dinleyip sonra mý tesbihatý yapmalýyým, yoksa okunurken tesbihatý yapmaya devam etmeli miyim?
CEVAP
Okunan Kur'aný dinlemek farzdýr, bin sene tesbih çekseniz o kadar sevap alamazsýnýz. Çünkü nafile, farzýn yanýnda denizle damla gibi bile deðildir. Onun için farzý tercih etmeli, yani Kur'aný dinlemeli. Hatta Kur'an okunurken sünnet ve nafile namaz da kýlmamalý.
Sual: Farz namazlardan önce veya sonra secdeye kapanarak dua edilmez mi?
CEVAP
Namaz içinde secdede iken dua edilmez. Farz namaz dýþýnda her zaman secdeye kapanýp dua edilir. Ancak farz ile sünnet, sünnet ile farz arasýnda yapmamalýdýr. Nafile namazlarda secdede iken dua edilebilir.
Sual: Amenerresulüyü dinleyen dua kýsmýnda âmin dese caiz olur mu?
CEVAP
Caiz olur.
Sual: Bazýlarý üç istiðfarý imam selam verdikten sonra okuyor. Allahümme entesselam...dan sonra okunmasý mý gerekiyor?
CEVAP
Evet.
Sual: Kýþ günü soðuk olunca, namazý kýlýp tesbih ve dualarý yatakta okumak caiz mi?
CEVAP
Evet, caizdir.
Sual: Namazdan sonra Âyet-el kürsiyi okuduktan sonra tesbihe üflemek bid’at midir?
CEVAP
Âyet-el kürsiyi okuduktan sonra ele üflemek caizdir, ele üflerken tesbihe de gelirse mahzuru olmaz. Özel olarak tesbihe üflenmez.
Sual: Namazdan sonra, hep ayný duayý okumak mekruh mudur?
CEVAP
Þuurla, uyanýk kalb ile okunursa, hep ayný dua olsa da mekruh olmaz. Bir duayý ezberleyip, þiir okur gibi okumak mekruhtur. Yani ezberlenen þeyi papaðan gibi tekrar etmek mekruhtur. Ama ne istediðini bilerek ayný þeyleri istemek mekruh olmaz.
Dua ederken
Sual: Duaya el kaldýrýrken, bazý imamlar, iki eli ayný anda kaldýrýyor, bazýlarýysa, önce sað eli, sonra sol eli kaldýrýyorlar. Hangisi doðrudur?
CEVAP
Ýki eli ayný anda kaldýrmalýdýr.
Sual: Numaratörle veya elektronik sayaçla tesbih çekmek, zikretmek bid’at midir?
CEVAP
Sayý saymak ibadet deðil, âdettir. Deveye binmek zevaid sünnettir. Otomobile, uçaða binmek âdettir, sünnete aykýrý deðildir. Bunun gibi, mekanik veya elektronik aletlerle tesbih çekmek bid’at deðildir. Ancak bu aletleri insanlarýn içinde kullanmak dikkati çeker. Riyaya, fitneye sebep olabilir, gösteriþe kaçabilir. Bu bakýmdan bunlarý cep içinde, tenhada veya dikkat çekmeyecek þekilde kullanmalýdýr.
Bazý kimseler, býrakýn elektronik sayacý, normal tesbih ile de tesbih çekmeye bid’at diyorlar. Ellerini dizlerinin üstüne koyarak parmaklarýný oynatarak çekiyorlar.
Ýbni Abidin hazretleri buyuruyor ki:
Resulullah efendimiz, bir kadýnýn tesbihleri, çekirdeklerle saydýðýný görmüþ; fakat yasaklamamýþtýr. Bu da, tesbihleri, taþla, çekirdekle ve tesbihle çekmenin caiz olduðunu göstermektedir. Delili de þudur: Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Ýbni Hibban ve Hâkim’in; Said bin Ebi Vakkas’tan [radýyallühü anh] rivayet ettikleri hadis-i þerifte, Resulullah bir kadýnýn çekirdeklerle veya çakýl taþlarýyla tesbih çektiðini gördüðü halde yasaklamadýðýný bildirmektedir. (Redd-ül-muhtar)
Peygamber efendimiz iþin aslýný bildirirdi. Mesela, (Ezaný yüksek yerde okuyun) buyurmuþtur. Bunun için Minarede ezan okumak sünnete aykýrýdýr denmez. Tesbihi hurma çekirdeðiyle, iðde çekirdeðiyle veya çakýl taþýyla saymak, sünnete aykýrý deðildir. Hocamýzýn bir hatýrasý, bu konuyu çok iyi açýklamaktadýr:
“Lisede öðretmen iken derste, bir talebe, (Hocam, harpte ölen Müslüman þehit olur mu?) dedi. (Evet, olur) dedim. (Peygamber bunu haber verdi mi?) dedi. (Evet) dedim. (Denizde boðulursa da, uçaktan düþerse de, Helikopterden düþüp ölürse de þehit olur mu?) dedi. (Evet, olur) dedim. (Peygamberimiz bunlarý da haber verdi mi?) dedi. (Evet, haber verdi) dedim. Bir kahraman edasýyla, (Hocam, o zaman uçak ve helikopter var mý idi?) dedi. (Peygamber efendimiz, Cami-ul-kelim idi. Çok þeyleri, bir kelimeyle, bir cümleyle bildirirdi. (Yüksekten düþen þehit olur) buyurdu) dedim. Talebe, (Þimdi anladým) dedi.”
Demek ki, attan düþsün, minareden düþsün, teleferikten düþsün, yüksek yerden düþüp ölünce þehit olur. O zaman minare ve teleferik yoktu denmez.
Kanserden ölen müminin þehit olduðu bildirilince, (O zaman kanser mi vardý da, Resulullah bildirdi) diyenlere, hadis-i þerifte iç hastalýklarýndan ölen þehit olacaðý açýklanmýþtý. Her hastalýðýn ismen teker teker bildirilmesi gerekmez. Þu hadis-i þerif birçok hastalýðý içine almaktadýr: (Ýç hastalýklarýndan ölen kimse þehittir.) [Ýbni Asakir]
Tesbih taneleri
Sual: Tesbihteki taneler, 33 deðil de, fazla veya eksik olursa mahzuru olur mu?
CEVAP
Bilinmeyince mahzuru olmaz. 33 sayýsý, 3’ün katý olduðu için, tesbih çekerken, bazen üçer üçer çekilirse, eksik veya fazla olup olmadýðý, ayrýca saymadan anlaþýlabilir.
Cenneti istemek
Sual: Namazdan sonra cenneti istemek ve cehennemden korunmak için hangi duayý okumalý?
CEVAP
Bir hadis-i þerif meali þöyledir:
(Namazý bitiren kimse, hiçbir þey konuþmadan “Allahümme ecirnî minennâr ve edhýlnil cennete” demezse melekler, “Yazýk þuna, cehennemden korunmasýný istemekten aciz kaldý”, cennet de, “Yazýk þuna cenneti istemekten aciz oldu” der.) [Taberani] Duanýn anlamý, (Ya Rabbi, cehennemden koru, cennete dâhil eyle) demektir. Bu dua, namazdan sonra, dua ederken okunabilir.
Dua ederken
Sual: Dua ederken, parmaklarýn aralarý açýlýr mý?
CEVAP
Hayýr, beþi de bitiþik olur.
Namazdan sonra Amenerresulü okunurken
Sual: Amenerresulü okunurken dinleyenlerin dua kýsmýnda âmin demeleri caiz mi?
CEVAP
Caizdir, iyi olur. (Þir’a)
Haþr suresinin sonu
Sual: Sabah ve akþam namazýnýnda sonra okunan Haþr suresinin sonunu, Hüvallahüllezi yerine Lev enzelna’dan baþlayarak okumak bid’at olur mu?
CEVAP
Hayýr bid’at deðildir. Peygamber efendimizin Lev enzelnadan okuduðu da bildirildi. La yestevi’den okunsa, hatta Haþr suresinin tamamý okunsa yine bid’at olmaz. Yatsý vakti, Bekara suresinin son iki âyeti yani Amenerresulü diye baþlayan iki âyet okunur. Daha fazla okunsa, Bekara’nýn tamamý okunsa yine bid’at olmaz.
Namazda okumak
Sual: Sabah ve akþam Haþr suresinin sonunu, gece yatarken de Amenerresulü’yü okumak çok sevap. Bunlarý namazda okumak, denilen vakitte okumak yerine geçer mi?
CEVAP
Evet daha iyi olur. Her zaman sabah ve akþam namazýnýn ya farzýnýn veya sünnetinin ilk rekatýnda hep Haþr suresinin sonu yani Hüvallahüllezi okunabilir. Ýkinci rekatta da herhangi bir sure okunur. Ýkinci rekattaki deðiþik olunca sakýncasý olmaz. Ýkinci rekatta hep ayný sure okunursa, birinci rekatta okunan deðiþik olmalý. Yatsý namazýnýn sünnetinde veya farzýnda da Amenerresülü okunur. Bilen ve vakti olan Tebareke suresini de okursa daha iyi olur.
Üç istiðfar okumak
Sual: Namazlardan önce üç kere istiðfar okumak gerekiyormuþ. Bunu kametten önce mi sonra mý okumak gerekir?
CEVAP
Namazlardan önce üç kere istiðfar okumak gerekmez. Sadece bütün namazlar bitince, selam verip, (Allahümme entesselamü…) dedikten sonra, üç kere istiðfar duasý okunur. Bu sünnettir. Bir de Cuma günü sabah namazýnýn sünnetinden önce üç kere istiðfar duasý okunur. Diðer namazlardan önce okumak gerekmez. Her namazdan önce, üç kere, beþ kere, yüz kere de okunsa mahzuru olmaz; ama (Okumak gerekir) denince yanlýþ olur. Bid’at çýkarýlmýþ olur.
Mesela, Yasin-i þerif okunurken Selamün kavlen… âyet-i kerimesini üç kere okuyorlar. Üç kere, beþ kere, yüz kere okumak caizdir; ancak (Üç kere okumak gerekir) denirse bid’at çýkarýlmýþ olur.
Bu inceliði iyi bilmelidir. Ýstiðfarý ve diðer dualarý her zaman okumakta mahzur yoktur. Ancak, dinimizin bildirdikleri dýþýnda, þu zaman, þu kadar okumak gerekir demek bid’at olur.
Duaya el kaldýrýrken
Sual: Namazdan sonra duaya baþlarken, (Sübhâne rabbiyel aliyyil a’lel vehhâb) demek mi, yoksa (Ve mâ erselnâke illâ rahmeten lil-âlemîn) âyet-i kerimesini mi okumak evladýr?
CEVAP
Ýkisini birlikte okumak evladýr.
Tesbih çekmemek
Sual: Namazdan sonra, iþi olduðu için, tesbihleri yolda çekmek veya tesbihleri hiç çekmeden sadece dua etmek yahut sadece ayet-el kürsiyi okumak caiz midir?
CEVAP
Evet, üçü de caizdir. Ancak imkân varken hepsini okumak daha iyidir.
Fatiha okurken
Sual: Namaz kýlýp, duayý bitirdikten sonra Fatiha okunursa, elleri kaldýrmadan mý okunur?
CEVAP
Evet.
Tesbih kullanmak
Sual: Bulgaristan’dan gelen bazý göçmenler, dua ederken parmaklarý birbirine geçiriyorlar. Namaz sonunda tesbih çekerken bid’at diye tesbih de kullanmýyorlar. Ellerini dizlerine koyarak parmaklarýyla çekiyorlar. Dört mezhebin imamlarý, müctehid âlimler, Ýmam-ý Rabbani hazretleri, Abdülkadir-i Geylani hazretleri ve diðer tasavvuf âlimleri tesbih çektikleri halde, bütün tekkeler tesbihle doluyken bunlar niye çekmiyorlar? Bütün âlimlerinki yanlýþ da, tek Bunlarýnki mi doðru?
CEVAP
Tesbihle tesbih çekmek bid’at deðildir. Zannýmýza göre, bizim Türkiye’deki diðer insanlardan bir farkýmýz olsun diye öyle yapýlmýþ olabilir. Hele dua ederken parmak geçirilmesi bu zanný doðrulamaktadýr. Vehhabiler ve Þiiler de parmaklarýný geçirmiyorlar. Demek herkesten farklý bir dua ve tesbih çekme usulü çýkarýlmýþ.
Sabah ve ikindiden sonra
Sual: (Sabah ve ikindi namazlarýndan sonra son sünnet olmadýðý için cemaatin yerinden kalkmamasý gerekiyor) diyenler var. Doðru mudur?
CEVAP
Doðru deðildir. Saflarý bozmak müstehabdýr, son sünneti olmayan namazlar bundan istisna tutulmamýþtýr. Kitaplarda deniyor ki:
Farz namazlarý kýlýnca, saflarý bozmak müstehabdýr. (S. Ebediye)
Cemaatin farz namazdan sonra saflarý bozmasý, sonradan gelen kimselerin onlarýn farz kýldýðýný sanmamasý için müstehabdýr. (Halebî-yi sagir)
Görüldüðü gibi saflarý bozmak, sabah ve ikindi namazlar dahil bütün namazlar için bildiriliyor.
Hadis-i þeriflerle amel etmek
Sual: Camiye girince oturmadan namaz kýlýnýrsa veya ayaða kalkmadan þu dua okunursa þu sevab alýnýr diye hadisler var. Camide oturulduktan veya ayaða kalkýldýktan sonra okunursa sevabý azalýr mý, yoksa hiç sevab olmaz mý?
CEVAP
Hadis-i þeriflerden bizim hüküm çýkarmaya çalýþmamýz ve çýkardýðýmýz hükümle amel etmemiz çok yanlýþ olur; çünkü o hadis-i þerif ictihad isteyebilir, baþka bir hadis-i þerifle deðiþmiþ olabilir, nesh edilmiþ olabilir veya bilmediðimiz bir tevili vardýr. Mezhebimizin hükmü neyse onunla amel edilir. (Berika)
Hadis-i þerifte, denizden çýkan her hayvanýn yendiði bildirilirken, Hanefî âlimleri deniz haþaratýnýn yenmesinin caiz olmadýðýný bildirmiþlerdir. Yine hadis-i þerifte kan aldýrmanýn, vücuttan kanýn çýkmasýnýn abdesti bozmayacaðý bildirildiði halde, Hanefî âlimleri, vücuttan kan çýkýnca abdestin bozulacaðýna hükmetmiþlerdir. Bunun için bizim hadis-i þerifle deðil, mezhebimizin o konudaki hükmüyle amel etmemiz gerekir.
Bildirdiðiniz hadis-i þeriflerden birkaçýnýn meali þöyledir:
(Mescide girince, oturmadan önce iki rekât [tehýyyet-ül mescid] namaz kýlýn!) [Buhari]
Hanefî mezhebine göre, oturduktan sonra da, kalkýp kýlýnabilir.
(Akþam namazýndan sonra, konuþmadan 6 rekât namaz kýlan, 12 yýl nafile ibadet etmiþ gibi sevaba kavuþur.) [Ýbni Mace]
Konuþulmuþ olsa da yine evvabin sevabý alýnýr.
(Sabah namazýný kýldýktan sonra konuþmadan kýbleye karþý durup, güneþ bir mýzrak yükseldikten sonra, iki rekât iþrak namazý kýlan Cennetliktir.) [Ýslam Ahlaký]
Konuþulsa da, yine o vakitte iþrak namazý kýlýnýnca iþrak sevabý hâsýl olur.
(Namazý bitiren kimse, hiç konuþmadan “Allahümme ecirnî minennâr ve edhýlnil Cennete” demezse melekler, “Yazýk þuna! Cehennemden korunmasýný istemekten aciz kaldý”, Cennet de, “Yazýk þuna! Cenneti istemekten aciz oldu” der.) [Taberani]
Namazý bitirince demek, tesbihleri çekip duayý ettikten sonra demektir. Tesbihlerden önce yapýlmasý bid’at olur. Duadan sonra konuþsa da, o duayý okursa, bildirilen ecre kavuþur.
(Akþam namazýný kýldýktan sonra, hiç konuþmadan yedi kere “Allahümme ecirnî minen-nâr” diyen, o gece ölürse, ona Cehennem ateþinden kurtuluþ emâný [belgesi] verilir. Sabah namazýndan sonra da ayný þekilde okuyup, o gün ölene, yine ateþten kurtuluþ emâný verilir.) [Müslim]
Bunun da tesbihlerden önce yapýlmasý bid’at olur. Konuþtuktan sonra okuyan da ayný sevaba kavuþur.
Bir hadis-i þerifte de, sabah namazýný kýlýp, yerinden kalkmadan ve konuþmadan on defa, (La ilahe illallahü vahdehü lâ-þerike leh lehül-mülkü ve lehül-hamdü yuhyî ve yümît ve hüve alâ külli þey’in kadîr) okuyanýn, o gün her türlü kötülükten ve þeytanýn þerrinden korunacaðý ve birçok sevablara kavuþacaðý bildiriliyor. (Nesai)
Yerinden kalksa da, okumadan önce konuþsa da, yine duanýn faziletine kavuþur. Elbette daha iyi olaný, konuþmadan okumaktýr.
Cevap Yaz
